droomtheorie van sigmund freud (freudiaanse droomtheorie)

Droomtheorie van Sigmund Freud (Freudiaanse droomtheorie)

Sigmund Freud’s droomtheorie gaat ervan uit dat dromen een afspiegeling zijn van instinctieve drijfveren die alle mensen hebben, maar die onderdrukt worden.

Onderdrukte driften

De Victoriaanse moraal van de Weense samenleving waar Freud deel van uitmaakte, was er één van onderdrukte menselijke driften, en Freud benadrukte met zijn droomtheorie hoe taboe-gedachten en -verlangens bij sommige mensen angst, fobieën en zelfs psychische ziekten veroorzaken. Dromen boden volgens hem verlichting voor dit interne conflict door deze verlangens te ontladen in een verhulde vorm die aanvaardbaar is voor de bewuste geest.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, suggereerde Freud niet dat alle dromen seksueel van aard zijn. Andere interne conflicten kunnen ook worden uitgedrukt, zoals agressieve en egoïstische drijfveren. Deze drijfveren zijn duidelijk zichtbaar bij kinderen, betoogde Freud. Wanneer dromen deze verborgen drijfveren uitdrukken, onthullen ze vaak persoonlijk materiaal uit onze jeugdherinneringen van het moment waarop onze instinctieve aard voor het eerst botste met de censuur van de samenleving.

De centrale waarheid in de Freudiaanse droominterpretatie is dat alles wat we proberen te onderdrukken in onze dromen naar buiten komt. Ze drukken de realisatie van onze intenties, ambities en hoop uit, hoezeer we ze ook proberen te ontkennen.

Ook in zijn eigen tijd was hier al kritiek op. Toen Freud werd gevraagd hoe het kan dat nachtmerries wensen zouden zijn, betoogde hij dat de dromer een sado-masochist moet zijn, en het lijden in de droom is het vervullen van dat geheime verlangen naar vernedering en pijn.

Latente en manifeste droominhoud

Freud beweerde dat deze onderlaag van verlangen, wensen en ambities, oftewel de latente inhoud, in een droom vermomd wordt als gewone ervaringen die onze huidige levenssituatie of ons recente verleden weerspiegelen. Deze oppervlaktelaag, de manifeste inhoud van de droom, bestaat voor een groot deel uit restanten van de dag, of fragmenten van ervaringen die we ons van de laatste dagen herinneren.

Lees ook: Wat zijn de manifeste en latente droominhoud?

Freuds methode om de latente betekenis te duiden en de droom te interpreteren is de psychoanalyse (een term die overigens is bedacht door de lucide dromer Fredrick van Eeden in 1892). Hij moedigde zijn patiënten aan om hun droom te associëren met oudere herinneringen aan hun leven, om verbanden te leggen tussen het verleden en het heden, en om de droom te duiden, zodat het sneller zijn ontladende werk kan doen.

Is de Freudiaanse droomtheorie nog steeds geldig?

Het is gemakkelijk om kanttekeningen te zetten bij de Freudiaanse droomtheorie, maar het was de eerste poging om dromen in de moderne wetenschap systematisch te interpreteren en het heeft het hele veld van de psychologie geïnspireerd.

Verschillende aspecten van Freuds theorie klinken nog steeds alsof er een kern van waarheid in kan zitten. Vooral de constatering dat dromen vaak gênant zijn en verwijzen naar taboes die de dromer na aan het hart liggen, in plaats van dat ze een weerspiegeling zijn van willekeurige nonsens.

Ook zijn bewering dat dromen lange-termijn herinneringen (jeugddriften) met korte-termijn geheugen (de dingen van de dag) mengt, kan kloppen met het idee van hedendaagse neurowetenschappers, die wijzen op de mogelijkheid dat dromen een rol spelen in het leren.

Lees ook: Droominterpretatie: Wat betekenen dromen?

Over Freud

Sigmund Freud (1856-1939) is nog altijd de populairste droomtheoreticus, een eeuw nadat hij zijn The Interpretation of Dreams heeft geschreven. Freud was opgeleid als arts en had zich gespecialiseerd in het gloednieuwe gebied van de neurologie, de studie van de hersenen. Maar de tijden waren moeilijk voor Joodse geleerden toen Freud in Wenen volwassen werd, dus richtte hij een privépraktijk op en richtte hij zich op de behandeling van mensen met psychische stoornissen.

Freud had veel onderzoeksinteresses (zoals de effecten van cocaïne op het bewustzijn), maar de studie van dromen was zijn favoriet, omdat hij geloofde dat dromen belangrijke aanwijzingen bevatten voor de manier waarop onze geest werkt, wat zou kunnen leiden tot effectievere manieren om psychische ziekten te behandelen.

Lees ook: de meest interessante ideeen van Sigmund Freud

Scroll naar boven